PROJE DETAYLARI
| Proje Türü | Ardahan Üniversitesi BAP Projesi |
| Proje Yürütücüsü | Dr. Öğr. Üyesi Emine GÜVEN |
| Araştırmacı | Nuray GÜNEŞ |
|
| |
| Türkçe Seslendirmeciler | Mehmet EREN – Fatma HOŞCA |
| Hakasça Seslendirmeciler | Sibdey TOM, Olesya SUNÇUGAŞEVA, Yuri ÇELTIGMAŞEV |
| Bilgisayar Mühendisi | Şerife GÜVEN |
Çalışma, Ardahan Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi bünyesinde hazırlanan bir projedir. Türk dili; tarih boyunca Büyük Okyanus’tan Balkanlara, Kuzey Buz Denizi’nden Afrika’ya kadar geniş bir coğrafyada bazen devlet dili bazen de iletişim dili olarak kullanıla gelmiştir. Hüküm sürülen coğrafyanın genişliğinin doğal bir sonucu olarak Türk dili zaman içerisinde lehçelere ve ağızlara ayrılmıştır. Bu lehçelerden biri olan Hakasça, Sibirya grubu Türk lehçelerindendir. Hakasça, en eski Türk yurtlarından olan Sibirya’daki Türkler tarafından konuşulan ve Türklerin en eski yazılı belgelerinin bulunduğu Yenisey bölgesindeki Hakasya Özerk Cumhuriyeti’nin resmî dilidir.
Teknolojik imkânların gelişmesi ile bilgiye erişim hız kazanmıştır. Yıllarla ifade edilen bilgilerin elde edilmesi dijitalleşme sonucunda saatlere, dakikalara kadar inmiştir. Bu da her alanda dijitalleşmeyi bir zorunluluk hâline getirmiştir. Eğitimde dijitalleşmenin bir örneği olan bu çalışma sayesinde yapılacak olan platform (web sitesi), dijitalleşmenin eğitim alanında kullanılmasına olanak sağlanacaktır.
Çalışma, çevrim içi bir Türkçe-Hakasça Konuşma Kılavuzu’dur. Pek çok konuyla alakalı pratik cümlelerin yer alacağı web site, bünyesinde yer alan (cümleler, sözcükler, sorular-yanıtlar, kalıp ifadeler, günlük hayattan diyaloglar vb.) bilgiler sayesinde kişinin yurt dışına çıktığı ya da bir yabancıyla konuşmak istediği zaman karşılaşabileceği sorunlara kolay ve pratik bir şekilde çözümler sunmayı hedeflemektedir. Çalışma, ülkemizde yer alan Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü ve Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nün ilgili ana bilim dallarında ve Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi ile Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’ndeki Türkoloji bölümlerinde okuyan ve çalışan araştırmacılar için erişilebilir açık kaynak platformu olacaktır.
Bugüne kadar ülkemizde Türkçe-Hakasça konuşma kılavuzu bulunmamaktadır. Çalışmayla öğrenciler, araştırmacılar, iş insanları ve turistler için alandaki bu boşluğu doldurmak hedeflenmiştir. Kılavuz; hiç Hakasça bilmeyen, yeni başlayanlar ve pratik bir şekilde konuşmak isteyenlere hizmet edebilecek ve ilgilinin kendini hızlı, kolay ve doğru bir şekilde ifade edebileceği biçimde tasarlanmıştır.
Değişen, gelişen ve dijitalleşen dünya, teknolojinin eğitimde de kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Bu kapsamda yapılacak olan proje çevrimiçi bir Türkçe-Hakasça Konuşma Kılavuzu’dur. Türkçe-Hakasça pratik cümleler, sorular-yanıtlar, kalıp ifadeler, günlük hayattan diyaloglar vb. pek çok tematik başlığının yer alacağı çevrim içi erişilebilir açık kaynak platformunda Hakasça bilmeyen, yeni başlayan ve pratik bir şekilde konuşmak isteyenlere hitap eden hızlı, kolay ve ücretsiz bir platform olacaktır.
Türkiye önderliğinde gerçekleştirilen Türk Devletleri Teşkilatı, Dünya Göçebe Oyunları ve son olarak kabul edilen Ortak Türk Alfabesi gibi çalışmalarla Türk dünyası ile kültürel ve politik iş birliğinin hız kazandığı süreçte yapılacak olan çevrim içi Türkçe-Hakasça Konuşma Kılavuzu bu fikre hizmet eden bir çalışmadır.
Türk dilinin Çağdaş lehçelerinden olan Hakas Türkçesinin hızlı, pratik ve kolay bir şekilde öğretilmesi amacıyla oluşturulacak olan dijital platform sayesinde hem ülkemizde yer alan Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü ve Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nün ilgili ana bilim dallarında ve Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi ile Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’ndeki Türkoloji bölümlerinde hem de Hakasya’daki ilgili bölümlerde okuyan öğrenciler ve çalışan araştırmacılar için erişilebilir açık kaynak platformu olacaktır.
Bir konuşma kılavuzunun yer aldığı platform iki yönlü araştırma imkânı sunmaktadır. İlki web sitesine girildiğinde karşılaşılan arama butonuna istenilen cümle, sözcük ve yapıların Türkçesinin girilerek doğrudan Hakasçasının getirilmesi biçimindedir. Bu sayede kişi diğer birçok ilgisiz bilgi arasından talep ettiği yapıya erişebilecektir.
İkincisi ise web siteye cümlelerin Türkçesi yazıldığında doğrudan Hakasçası çıkmakla birlikte tematik konu başlıklarına girilerek de (örneğin, tanışma, adres sorma, fiyat bilgisi alma vb.) Türkçe-Hakasça verilere ulaşılabilecektir. Konu başlıklarına istenilen sıra ile giriş yapılıp gerekli yapılar elde edilebilecektir.
Çalışmanın en önemli kısmı ise cümlelerin yazılı bir şekilde sunulmasının yanı sıra sitede bulunan seslendiriciler vasıtasıyla da cümlenin okunuşu/telaffuzu da öğrenilebilecektir. Bu yönüyle dili hiç bilmeyenlere de temel kaynak konumunda olacaktır.
Ayrıca tematik kurgu içerisinde çeşitli konulara ait tipik cümleler yer almakta, mecaz yapılar, atasözleri, kalıp ifadeler vb. bulunmaktadır.
İnternet ve bilgi çağında kolay, hızlı ve ücretsiz erişim sağlayan bu ve benzeri çevrim içi platformlar sayesinde Hakasça öğrenen kişilere oldukça yararlı bir kılavuz niteliği taşımaktadır.
Çalışma, Ardahan Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi bünyesinde hazırlanan bir projedir. Yürütücülüğünü yapmış olduğum projeye Doktora Öğrencisi (Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü) Nuray GÜNEŞ, Proje Araştırmacısı olarak eşlik etmektedir. Bu süreçte pek çok hususta bilgi alışverişinde bulunduk. Duyarlı ve yenilikçi fikirleriyle projeyi şekillendirmemiz zor olmadı.
Türkçe seslendirmecisi Fatma Hoşca’nın seslendirmelerin en iyi hangi koşulda ve nasıl olması gerektiği konusunda yardımcı olması ve çok kısa sürede teklifimize olumlu dönüş yapması projenin Türkçe kısımlarının seslendirilmesindeki boşluğu doldurması bakımından çalışmamız adına çok kıymetli idi.
Hakasça seslendirmeci Sibdey Tom, Olesya Sunçugaşeva ve Yuri Çeltıgmaşev ise çalışmamızdaki Hakasça cümle, kalıp ifade ve yapıları çok kısa sürede, hızlı ve sorunsuz bir şekilde bizleri kırmadan gerçekleştirmiştir. Hakasçalarını da ana dil konuşurunun seslendirmesi kılavuz için oldukça önemliydi.
Son olarak bilgisayar mühendisi Şerife Güven, web sitesinin yapımında, düzenlenmesinde, seslerin ve görsellerin yüklenmesinde yardımını hiçbir zaman esirgemedi. Değişen fikirlerimizle birkaç kez tekrarlamak durumunda kaldığımız değişiklikleri dahi bıkmadan sıkılmadan cevaplayıp, yardımcı olması oldukça kıymetliydi.
Türkçe seslendirmecisi Mehmet EREN‘e seslendirme isteğinde bulunur bulunmaz desteğini esirgemediği ve çok kısa bir sürede en iyi şekilde sözcüklerin Türkçe kısımlarının seslendirilmesindeki boşluğu doldurması çalışmamız adına çok kıymetli idi.
Bu projede sunduğu teknik destek projenin ilerlemesi için gerçekten fark yarattı. Bilgi ve çözüm odaklı yaklaşımı projeye büyük katkı sağladı. Hem teknik hususlardaki desteği hem de manevi desteğinden dolayı Nurcan GÜVEN‘e çok teşekkür ederim.
Harika bir iş çıkarmamızı sağlayan Nuray Güneş’e, Mehmet Eren’e, Fatma Hoşca’ya, Nurcan Güven’e, Sibdey Tom‘a, ve Şerife Güven’e teşekkür etmek benim için bir zevktir.
Dr. Öğr. Üyesi Emine GÜVEN